Een praktische gids door de ontslagprocedure

Een arbeidsrelatie verloopt helaas niet altijd over rozen. Soms is een werkgever genoodzaakt om over te gaan tot het ontslag van een werknemer. Bij zo’n proces komen heel wat juridische vragen kijken. Met het Praktijkboek ontslag bieden de specialisten van advocatenkantoor Claeys & Engels een duidelijke, praktische en volledige gids voor werkgevers, hr-professionals en practici in sociaal recht. De auteurs zijn allen advocaat bij het kantoor Claeys & Engels. De eindredactie van het boek wordt verzorgd door Inger Verhelst, Henri-François Lenaerts en Olivier Wouters, allen advocaat-vennoten bij Claeys & Engels. Zij gaan hieronder dieper in op het boek en bespreken de belangrijkste nieuwigheden in editie 2021.

• Lees het volledige interview
• Redactieteam
• Ontdek het boek 

Wat zijn de belangrijkste nieuwigheden in de wetgeving die in dit boek verwerkt zijn?

Henri-François Lenaerts: Het jaar 2020 stond natuurlijk in het teken van de coronacrisis. Op wetgevend vlak zagen we voornamelijk initiatieven met betrekking tot de omstandigheden rond deze crisis, zoals bijvoorbeeld de wet die voorziet in de schorsing van de opzeggingstermijn in perioden van tijdelijke werkloosheid. Wat de rechtspraak betreft, werd het jaar 2020 vooral gekenmerkt door een groot aantal beslissingen over kennelijk onredelijk ontslag (CAO nr. 109), over vorderingen op basis van antidiscriminatiebepalingen of waarin de beginselen van eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en gegevensverwerking centraal stonden. Ten slotte was het jaar 2020 ook een sociaal verkiezingsjaar, wat aanleiding geeft tot meer beschermde werknemers.

_{Dit praktijkboek geeft gedetailleerde informatie om elke ontslagprocedure correct af te handelen: wetgeving, rechtspraak en procedures, recente ontwikkelingen en vergoedingen.}

Wat betekenen die in/voor de praktijk?

Henri-François Lenaerts: De voorzichtige werkgever stelt zich het best een aantal vragen alvorens tot een ontslag te besluiten en die beslissing in de praktijk om te zetten. Zo zal hij bijvoorbeeld moeten nagaan hoe hij zijn beslissing moet motiveren en hoe hij die motivering moet documenteren. Hij zal er ook over moeten waken dat hij geen beslissing neemt die in strijd is met de regelgeving inzake non-discriminatie en nagaan of er geen specifieke procedures (meestal vastgelegd op het niveau van de paritaire comités) moeten worden nageleefd, of de betrokken werknemer een ontslagbescherming geniet, of de werknemer recht heeft op een outplacementprocedure, enz. De structuur van ons boek laat de werkgever of de beoefenaar van sociaal recht toe deze verschillende vragen te doorlopen om zo niets te vergeten.

Wat zijn enkele juridische en administratieve aandachtspunten voor een werkgever die de arbeidsovereenkomst met een werknemer wil beëindigen? 

Olivier Wouters: Het Belgisch ontslagrecht wordt gekenmerkt door een zeker formalisme. Denken we bijvoorbeeld aan de beëindiging van de arbeidsovereenkomst met een opzeggingstermijn. De werkgever moet de werknemer schriftelijk informeren. De wet schrijft voor dat dit per aangetekende brief of met tussenkomst van een gerechtsdeurwaarder moet gebeuren. De opzeggingsbrief moet bovendien de duur en de aanvangsdatum van de opzeggingstermijn vermelden, en in de juiste taal worden opgesteld. Zo niet, kan de werknemer de nietigheid van de brief inroepen.

Ook het ontslag van een werknemer wegens dringende reden is aan een sterk formalisme onderworpen. In de eerste plaats moet de werkgever snel reageren. Het ontslag moet immers doorgevoerd worden binnen de drie werkdagen na de dag waarop de persoon die ontslagbevoegdheid heeft, kennis heeft genomen van de tekortkomingen. Binnen de drie werkdagen na het ontslag moet de werkgever de motivering van zijn ontslagbeslissing ook gedetailleerd beschrijven in een aangetekende brief.

Ook met de recentere regels over de ontslagmotivering (volgens de cao nr. 109 van 2014) is er heel wat formalisme binnengeslopen. Hier moet de werkgever eveneens rekening houden met termijnen en andere formaliteiten. Wanneer het om een werknemer gaat die een ontslagbescherming geniet (zoals bijvoorbeeld een personeelsafgevaardigde of een werknemer die tijdskrediet heeft opgenomen) is extra waakzaamheid geboden. Zo niet, stelt de werkgever zich bloot aan hoge vergoedingen. Ons Praktijkboek Ontslag bevat een gedetailleerde omschrijving van deze beschermingen en de aandachtspunten hieromtrent.

Hoe helpt jullie boek bij het proces van de beëindiging van de arbeidsovereenkomst?

Olivier Wouters: De titel van het boek dekt eigenlijk volledig de lading van het boek. Het is een écht praktijkboek, met veel concrete en actuele toelichting over hoe de vele ontslagregels correct en efficiënt toegepast kunnen worden. Zo is er een handige boomstructuur met vragen die de lezer naar het juiste hoofdstuk gidsen. Ook de gedetailleerde inhoudstafel en het trefwoordenregister zijn hiervoor zeer handig. Voorts bevat het boek voorbeeldteksten zodat de HR-verantwoordelijke ook meteen alle nodige teksten bij de hand heeft. Denk aan ontslagbrieven, overeenkomsten, enzovoort. Uit ervaring weten we dat HR-verantwoordelijken een drukke agenda hebben en weinig tijd hebben voor dat soort opzoekingen. Een dergelijke betrouwbare bron van informatie en bruikbare templates zijn dan zeer handig. Het boek vormt ook een mooie aanvulling op de ontslagberekeningstool van onze website opzegging.be.

Waren er door de coronacrisis meer ontslagen op te tekenen?

Inger Verhelst: In de eerste fase van de coronapandemie is het aantal ontslagen beperkt gebleven. Het regime van tijdelijke corona-werkloosheid is zijn doel niet voorbijgeschoten en heeft bedrijven geholpen hun personeelsbestand stabiel te houden. Vanaf 2021 hebben bedrijven de balans gemaakt en zien we dat een aantal werkgevers kostenbesparende maatregelen hebben genomen, waarbij overtollige functies zijn geschrapt. Het kantoor werd niet alleen meer bevraagd over individuele ontslagdossiers, maar ook het aantal reorganisatiedossiers nam toe. Bij deze meervoudige of collectieve ontslagdossiers is de informatie en consultatie van de werknemersafvaardiging (ondernemingsraad/preventiecomité of vakbondsafvaardiging) primordiaal.  

Tegelijk zien we op dit ogenblik dat ‘de war for talent’ opnieuw opduikt: ontslagen werknemers kunnen dus gelukkig vaak snel aan de slag bij andere werkgevers.  

Heeft de coronacrisis ook haar weerslag gehad op de regelgeving en/of de rechtspraak inzake ontslag?

Inger Verhelst: De coronacrisis heeft tot tal van nieuwe arbeidsrechtelijke regels geleid, maar het ontslagrecht bleef min of meer stabiel. Om te vermijden dat werknemers “goedkoop” konden worden opgezegd tijdens periodes van tijdelijke werkloosheid wegens corona-overmacht, werd wel een nieuwe grond van schorsing ingevoerd. Tijdens periodes van tijdelijke coronawerkloosheid zal de opzeggingstermijn dus niet lopen.

In de rechtspraak viel het op dat rechters weinig begrip hebben voor werknemers die de coronamaatregelen niet naleefden. Zo werd het ontslag om dringende reden van een beschermde werknemer die herhaaldelijk weigerde een mondmasker te dragen, gegrond bevonden. In de komende maanden zullen rechters zich ook moeten uitspreken over werknemers die tegen de afspraken in naar een rode zone zijn gereisd en hun vakantieperiode verlengden met een quarantaine-afwezigheid of een werknemer die een lockdownfeestje organiseerde. Benieuwd of de rechters dezelfde strengheid aan de dag zullen leggen.

Naar boven

Redactieteam

De auteurs zijn allen advocaat bij het kantoor Claeys & Engels. De eindredactie van het boek wordt verzorgd door Inger Verhelst, Henri-François Lenaerts en Olivier Wouters, allen advocaat-vennoten bij Claeys & Engels.

Ontdek het boek 

Dit praktijkboek geeft gedetailleerde informatie om elke ontslagprocedure correct af te handelen: wetgeving, rechtspraak en procedures, recente ontwikkelingen en vergoedingen.