Als belasting evolueert de btw mee met haar tijd. Het domein is dus voortdurend in beweging, zelfs los van de maatregelen die getroffen zijn naar aanleiding van de coronacrisis. Als fiscaal specialist is het een uitdaging om de bomen door het bos te blijven zien. Hoog tijd, dus, voor een gesprek met Ine Lejeune, advocaat, gespecialiseerd in btw-geschillen, en auteur van het Btw-zakboekje.
Welke nieuwigheden brengt het Btw-zakboekje 2020?
Ine Lejeune: In het Btw-zakboekje 2020 zijn de grote nieuwigheden:
- De invoering van de Europese maatregelen om de regeling met betrekking tot de intracommunautaire leveringen te vereenvoudigen. Dat zijn de zogenaamde ‘Quick fixes’:
- de regeling voor de voorraad op afroep (artikel 12ter WBTW e.v.)
- de regeling om te bepalen bij kettingverkopen aan wie het intracommunautaire vervoer wordt toegewezen (artikel 14 par 5 WBTW)
- De invoering van het tarief van 0% voor gedrukte periodieke publicaties die minstens 48 keer per jaar verschijnen, bedoeld voor het grote publiek, geschreven en samengesteld onder de eindverantwoordelijkheid van een professionele redactie die hoofdzakelijk is samengesteld uit journalisten (ingevoegd vanaf 1 april 2019; KB nummer 20, Bijlage, tabel C, Rubriek I). Dit tarief is van toepassing op zowel digitale als papieren publicaties.
- Ook andere publicaties die in aanmerking komen voor de toepassing van het 6%-tarief, genieten dit tarief, of ze nu in papieren of in elektronische vorm worden uitgegeven en dat vanaf 1 april 2019 (tabel A, rubriek XIX, KB nummer 20).
- De invoering van het Wetboek inning en invordering en de automatisering van de uitvoerbare titel in de btw. Dat brengt een belangrijke wijziging in de procedure met zich mee:
- vanaf 1 april 2019 wordt bij niet-betaling van de btw-schuld, de btw, interesten, fiscale geldboeten en toebehoren, de belastingschuld opgenomen in een innings- en invorderingsregister dat de uitvoerbare titel vormt voor de invordering van de btw-schuld. Dit moet voorafgaand ter kennis worden gebracht aan de belastingplichtige.
- De optie om de verhuur van gebouwen aan btw te onderwerpen.
Daarnaast is er een voortdurende stroom van nieuwe circulaires, rulings en Belgische en Europese rechtspraak. Die worden ook beknopt toegevoegd waar nuttig en er wordt minstens naar verwezen.
Het Btw-zakboekje geeft op bevattelijke wijze een inzicht in de belangrijke mechanismen van de werking van de btw in België.
Het Btw-zakboekje is dit jaar al aan zijn 24e editie toe. Wat zijn de belangrijkste evoluties die u in de loop der jaren opmerkt?
Lejeune: De eerste versie dateert van 1996. Toen telde de Europese Unie 15 lidstaten. De btw-regeling was toen nog opgenomen in de Zesde btw-richtlijn, die met zijn 38 artikelen zeer eenvoudig en helder gestructureerd was. Het Hof van Justitie had zich op 31 december 1995, en de eerste 14 jaar, 143 keren uitgesproken over btw-zaken. 24 edities verder is de Europese Unie uitgebreid tot 28 lidstaten en vanaf 1 januari 2020 – door de brexit – zijn er nog 27 lidstaten.
De Zesde Richtlijn werd na een aantal wijzigingen door andere richtlijnen opnieuw gecoördineerd. Dat gebeurde door de 'recast' ervan door Richtlijn 2006/112/EG. De bedoeling van deze 'recast' was om het allemaal leesbaarder te maken, met wat herstructureringen van de teksten tot gevolg. Helaas is dat volgens mij niet geslaagd. De btw-richtlijn telt nu 414 artikelen. Door de opbouw en de structuur van de btw-richtlijn ontstaan er discussies over interpretaties die volgens mij daar ook mee verband houden.
"De btw-richtlijn moest leesbaarder worden, maar dat is volgens mij niet gelukt."
Dat er veel geschillen zijn, blijkt ook uit de inflatie van het aantal zaken die behandeld worden door het Hof van Justitie. In de afgelopen 24 jaar heeft het Hof van Justitie zich uitgesproken over 880 zaken. Dat zijn gemiddeld 37 zaken per jaar. In de eerste 14 jaar ging het over gemiddeld 10 btw-zaken per jaar. En bij de afsluiting van de 24e editie van het zakboekje waren er nog 70 zaken aanhangig bij het Hof van Justitie. In het jaar 2019 velde het Hof 44 arresten.
België blijft qua verwijzingen naar het Hof van Justitie, zelfs als daarom wordt verzocht door de partijen, achter op andere lidstaten. Dat is trouwens één van de zaken die ik in mijn doctoraatsthesis onderzoek.
"België blijft qua verwijzingen naar het Hof van Justitie achter op andere lidstaten."
Wat ook belangrijk is in de rechtspraak van het Hof van Justitie, is dat het, sinds het Charter van de Grondrechten van de Europese Unie, ook op btw-vlak meer en meer uitspraken doet over de grondrechten van de belastingplichtige en de procedureaspecten van btw-geschillen.
Die Europese rechtspraak wordt ook verwerkt in het Btw-zakboekje. Daar waar de Belgische wetgeving of interpretatie er niet mee overeenstemt, wordt dat ook vermeld. Elk jaar nemen die verwijzingen in aantal toe.
Welke zaken komen, naast de hierboven besproken Btw-richtlijn, nog aan bod?
Lejeune: Ten opzichte van de eerste editie van 1996 is de impact van de Europese Unie enorm toegenomen, niet alleen qua rechtspraak van het Hof van Justitie. Op wetgevend vlak hebben we nu ook nog een Toepassingsverordening die direct van toepassing is. Daarenboven zijn er ook nog de administratieve “Europese” commentaren. De richtlijnen van het btw-comité worden nu publiek gemaakt. Er zijn ook Explanatory Notes van de Europese Commissie, opgesteld in samenspraak met de Lidstaten – vaak ook na consultatie van experten bij grote nieuwe wijzigingen. De verwijzing naar de Toepassingsverordening en de Explanatory Notes van de Europese Commissie worden ook verwerkt in het Btw-zakboekje.
In die periode, vanaf 1 januari 2010, was er ook een grote wijziging voor de plaats van de dienst voor diensten verricht voor een andere belastingplichtige (business to business of B2B) en voor diensten verricht voor een consument (business to consumer of B2C). Voor de B2B-diensten betekende dat een grote vereenvoudiging. Dat blijkt zeker als je het schematisch overzicht voor het bepalen van de plaats van de dienst bekijkt dat in het zakboekje werd opgenomen.
Vanaf 1 januari 2015 kwam dan voor de B2C-diensten van telecommunicatie, radio- en televisie-omroepdiensten en langs elektronische weg verrichte diensten ook een zeer grote wijziging met het heffen van btw, ook binnen de Europese Unie, op de plaats van ‘verbruik’ door de particuliere consument.
In heel deze periode is ook gebleken dat er heel wat discussies zijn – ook in de rechtspraak van het Hof van Justitie – over alles wat te maken heeft met vrijstellingen van btw voor de intracommunautaire leveringen van goederen, maar ook over de vrijstellingen met betrekking tot bijvoorbeeld medische diensten (ook het Grondwettelijk Hof heeft zich daarover uitgesproken met de ‘hulp’ van het Hof van Justitie), of financiële en verzekeringshandelingen, om er maar een paar te noemen. Dat laatste is nu, voor de zoveelste keer, het voorwerp van een studie en een plan van de Europese Commissie om deze problematiek op te lossen.
Daarnaast kan vandaag op btw-vlak al een gezamenlijke btw-audit plaatsvinden in de lidstaten van de unie van verschillende fiscale autoriteit op grond van de verordening met betrekking tot de administratieve samenwerking.
Tot slot verschijnen er, zoals gezegd, steeds meer btw-rulings en circulaires.
Nu het ‘bronmateriaal’ blijft toenemen, groeit ook de omvang van wat de lezers moeten weten en wordt het Btw-zakboekje steeds dikker. Als we de inhoud van de editie 2020 vergelijken met de inhoud die ook was opgenomen in de editie van het jaar 2000, is er een toename met 406 pagina’s of 67 percent.
Misschien is het tijd voor de nieuwe Minister van Financiën om even te kijken of we de commentaren en de stijl ervan kunnen vereenvoudigen en inkorten in 'Operatie afslanken'?
Misschien is het tijd voor de nieuwe Minister van Financiën om even te kijken of we de commentaren en de stijl ervan kunnen vereenvoudigen en inkorten in ‘Operatie afslanken’? Vaak heb je meer duidelijkheid met minder: het ‘less is more’-principe. Waarom niet eens kijken hoe ze dat in Nederland, Finland, Ierland of in het Verenigd Koninkrijk aanpakken?
In hoeverre, denkt u, zal de coronacrisis haar stempel blijven drukken op btw?
Lejeune: Wat we leren uit deze gezondheidscrisis, is dat de btw als consumptiebelasting een zeer belangrijke bijdrage blijft leveren aan het overheidsbudget, nu we sterk blijven consumeren, heel vaak via e-commerce. Het belang van de btw op budgettair vlak wordt nog heel vaak miskend als je de aandacht voor btw vergelijkt met de focus op bijvoorbeeld de vennootschapsbelasting.
“Het belang van de btw op budgettair vlak wordt nog heel vaak miskend in vergelijking met bijvoorbeeld de vennootschapsbelasting.”
We zien ook dat de Belgische overheid er alles aan doet om ook medisch hulpmateriaal aan een nultarief te onderwerpen, net zoals in andere landen. Ze neemt ook maatregelen om betalingsuitstel te geven en de impact van de btw-verplichtingen op de bedrijven zo klein mogelijk te houden.
Wanneer je kijkt naar de versoepelingen in een aantal andere landen, stel je vast dat daar bijvoorbeeld de nalatigheidsinteresten voor de btw, zelfs vóór corona, veel lager liggen dan in België. Bij ons wordt er nog een maandelijkse nalatigheidsinteresten van 0,8% toegepast. Dat is 9,6% per jaar. Die zou dringend moeten worden aangepast naar de marktconforme rente, ook in het licht van de rechtspraak van het Hof van Justitie. Het percentage van de nalatigheidsinteresten voor de douanerechten is gekoppeld aan de interestvoet voor de financiering van de Lidstaten bij de ECB plus 2% en bedraagt momenteel 2%. Het objectief van nalatigheidsinteresten is m de financieringskost te dekken van het tekort aan ontvangsten van de belastingsplichtige. Waarom wordt hetzelfde percentage niet voor de btw-navorderingen toegepast? De douanerechten zijn immers zoals de btw ook 1 van de eigen middelen van de Unie.
Welke belangrijke ontwikkelingen staan in de steigers voor de komende jaren?
Lejeune: De belangrijkste wijziging voor het jaar 2021 is dat vanaf 1 juli nieuwe regels gelden voor e-commerce voor goederen die van buiten de Unie worden ingevoerd. Voor e-commerce, verkopen of afstand van goederen geleverd vanuit België tot 10.000 EUR blijft de Belgische btw-wetgeving van toepassing, tenzij de leverancier het anders wil.
Verder heeft de Europese Commissie een actieplan gemaakt op het vlak van de fiscaliteit:
- Ze wil graag dat fiscale beslissingen niet meer unaniem worden genomen, maar met een gekwalificeerde meerderheid.
- Er ligt al een voorstel om de btw-tarieven te wijzigen op de tafel van de Raad.
- Er wordt nog altijd gewerkt aan de invoering van de definitieve btw-regeling.
- Er zal een inspanning worden gedaan om te komen tot uniforme/standaard rapporteringsverplichtingen en een eengemaakte btw-registratie.
- Ze wil de fiscale autoriteiten meer gebruik laten maken van digitale middelen en wil bijkomende diensten voor de belastingplichtigen.
- Ze ijvert voor het uitbreiden van het gebruik van de VAT One Stop Shop en het verder uitbreiden van e-invoicing.
- Ze zal de capaciteit van EUROFISC versterken door uitwisseling met Olaf, Europol, de douaneautoriteiten maar ook de financiële markten. Daarnaast is er nu ook een Europese ‘Prosecutor' of procureur.
- Er moet eveneens een nauwere dialoog komen met internationale partners. Ook op btw-vlak zou de Commissie een proces willen opstarten om administratieve samenwerkingsovereenkomsten af te sluiten met relevante derde landen, zoals dat al het geval is tussen de Europese Unie en Noorwegen.
Tot slot wil de Commissie ook iets doen aan het grote aantal btw-geschillen. Ze wil in het jaar 2022 of 2023 met een wetgevend initiatief komen voor een mechanisme op dat vlak.
Ine Lejeune is advocaat, gespecialiseerd in tax policy en btw-geschillen. Ze leidde van 1 mei 2014 tot 30 juni 2019 als Partner, advocaat, het Tax Policy, Dispute Resolution and Litigation team bij PwC Legal. Daarvoor werkte ze sinds 1984 bij PwC Tax Advisors als btw-specialist. Ze was betrokken bij diverse geschillen voor diverse rechtbanken en hoven in België maar ook in andere EU-lidstaten, inclusief zaken voor het Hof van Justitie (bijvoorbeeld de ARO Lease-zaak inzake vaste inrichting).
Ze werd in 1996 Partner. Ze had verschillende leidinggevende functies binnen PwC. Als Tax Partner (vennoot) bij PwC in België zette zij de praktijkgroep Indirect Tax op de kaart. Eerst heeft ze het Europees btw-netwerk van PwC geleid en van 2002-2012 was ze Global Indirect Tax Network Leader en Global Indirect Tax Policy Leader. Ine was bij PwC als Partner ook verantwoordelijk voor de diensten ten behoeve van de Europese instellingen. In 2009 werd Ine in België verkozen tot ‘Taxman of the Year’ (o.a. als erkenning van haar bijdrage aan de invoering van de btw-eenheid in België).
Ze was gastdocent aan de Universiteit Antwerpen, is docent aan de Vrije Universiteit Brussel in de Diplomatic Academy en verzorgde gastcolleges aan de Université de Liège, de Université catholique de Louvain, de Universiteit Antwerpen en buitenlandse universiteiten; ze is professor aan de Universiteit van Wenen in de LLM International Tax Law, waar ze vergelijkende btw geeft. Ine zal doctoreren over de aanpak van geschillen en de rechtspraak inzake btw binnen de EU en onder meer de rol van het Hof van Justitie. Van 2012 tot september 2019 was Ine lid van de ‘VAT Expert Group’ van de Europese Commissie. Deze groep van experten geeft advies aan de Europese Commissie. Ze is lid van de Consumption Tax Technical Advisory Group van de OESO. Ine is ook auteur van boeken, hoofdstukken in boeken en talrijke bijdragen in Belgische en buitenlandse vaktijdschriften. Ze is lid van het redactiecomité van de International VAT Monitor. Zij startte in 1996 met het schrijven van het Btw-zakboekje.
Nood aan praktische antwoorden op al uw btw-vragen? Het Btw-zakboekje wil aan de fiscalist en andere professionals op bevattelijke wijze een inzicht geven in de belangrijke mechanismen van de werking van de btw in België.
Het Btw-zakboekje geeft op bevattelijke wijze een inzicht in de belangrijke mechanismen van de werking van de btw in België.