Wetboek milieuhandhaving 2019-2020

Na meer dan twintig edities van de Milieuwetboeken Afval & Water te hebben uitgebracht, ligt thans de vierde editie voor van het Wetboek Milieuhandhaving. Deze uitgave bundelt de gecoördineerde tekst van alle voornaamste regelgeving die rond het thema milieuhandhaving in Vlaanderen het daglicht heeft gezien.

Met de goedkeuring door het Vlaams Parlement op 21 december 2007 van het zogeheten Milieuhandhavingsdecreet (officieel: het decreet tot aanvulling van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid met een titel XVI “Toezicht, handhaving en veiligheidsmaatregelen), dat in werking is getreden op 1 mei 2009, werd een mijlpaal gezet in de wijze waarop de handhaving van de Vlaamse milieuwetgeving voortaan zou plaatsvinden. De Vlaamse Hoge Raad voor de Milieuhandhaving, als hét bevoegde adviesorgaan dat het Vlaamse milieuhandhavingsbeleid moet uitstippelen en vorm geven, werd opgericht. Nieuwe toezichtrechten werden tot stand gebracht en de bestaande werden verharmoniseerd. De bestuurlijke handhaving kreeg gestalte. Enerzijds via de invoering van bestuurlijke maatregelen, anderzijds door de instelling in ons milieurecht van een innovatief bestuurlijk beboetingssysteem, met daaraan gekoppeld de oprichting van een specifiek Vlaams administratief rechtscollege (het Milieuhandhavingscollege). Daarnaast werd in dat Milieuhandhavingsdecreet de focus gelegd op de harmonisatie van het milieustrafrecht. Daar waar voorheen milieustrafbepalingen her en der terug te vinden waren in de talloze milieuwetten en -decreten, werden ze door het Milieuhandhavingsdecreet allemaal samengebracht en voor zover als mogelijk op mekaar afgestemd.

De totstandkoming van het Milieuhandhavingsdecreet bracht vrijwel meteen een hele stroom van uitvoeringsbesluiten op gang. Te beginnen met het zogenaamde Milieuhandhavingsbesluit -het besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2009 tot uitvoering van titel XVI van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid.

Meteen is verklaard waarom wij, in overleg met de uitgever, geopteerd hebben om de voornaamste teksten rond milieuhandhaving te bundelen in een thematisch milieuhandhavingswetboek. Zoals bij de Milieuwetboeken Afval & Water is ook hier ons uitgangspunt dat al wie rechtstreeks of onrechtsreeks te maken krijgt met milieuhandhaving (ambtenaren, overheden belast met het toezicht, politiediensten, magistraten, milieuorganisaties en -groeperingen …) accuraat moet kunnen terugvallen op de meest actuele, toepasselijke regelgeving.

Ons opzet is evenwel niet geweest om álle bestaande regelgeving rond milieuhandhaving op te nemen. Wij hebben er bewust voor gekozen om in hoofdzaak de regelgeving op decretaal niveau en (voor het merendeel) op niveau van de Vlaamse Regering samen te brengen. Vandaar dat deze vierde editie in de regel geen aanstellings- of benoemingsbesluiten omvat, zoals die rond de aanwijzing van gewestelijke toezichthouders of de benoeming van de leden van de Vlaamse Hoge Raad voor de Milieuhandhaving of van de bestuursrechters van het Milieuhandhavingscollege. Wel opgenomen zijn, gelet op het belang ervan voor de rechtspraktijk, de twee ministeriële besluiten die de vorm regelen van het proces-verbaal en het verslag van vaststelling.

Zoals op andere terreinen van het milieurecht is het Vlaamse milieuhandhavingsrecht een tak die in volle beweging is gekomen. Nieuwe regelgeving zal zich de komende jaren verder aandienen, zo veel is zeker. De eerste rechtspraak heeft zich intussen gevormd en ontwikkelt zich verder. Met deze vierde editie van dit wetboek wordt aldus een bescheiden bijdrage geleverd in wat er momenteel allemaal gaande is in de Vlaamse milieuhandhaving.